Lider społeczny w XXI wieku

Andrzej K. Piasecki
Wprowadzenie. Dylematy i wyzwania współczesnego lidera.
Lider jest tym przedmiotem badań, który doczekał się już obfitej literatury, opracowanej przez specjalistów z wielu dyscyplin naukowych. Najczęściej zajmują się nim politolodzy, socjolodzy, pedagodzy, psycholodzy, historycy, filozofowie, specjaliści od zarządzania i organizacji. Wielokrotne definiowano to pojęcie, często w kontekście władzy, łącząc je także z innym terminem: przywódca. Wydaje się jednak, że te dwa określenia różnią się nie tylko pod względem semantycznym. Przywódca częściej kojarzony jest z polityką i zawsze też można go nazwać liderem. Ale nie zachodzi tu sprzężenie zwrotne, nie każdy lider powinien być uznawany za przywódcę, jednocześnie pojęcie to łatwiej wykracza poza ramy nakreślone rywalizacją o władzę. Dzięki temu lider utożsamiany jest z wywieraniem wpływu, bez stosowania przymusu, a kluczowe słowa rozwijające ten termin to m.in.: pomysłodawca, inspirator, motywator.
Takie postrzeganie roli lidera sprzyja w naturalny sposób wiązaniu go z innym szeroko stosowanym pojęciem: społeczeństwo. Tu również warto zwrócić uwagę na pozapolityczny charakter tego słowa. Gdy do jakiegoś rzeczownika dodajemy przymiotnik ,,społeczny’’, myślimy najczęściej o powszechnej, humanistycznej płaszczyźnie, podlegającej jednak wielu stratyfikacjom. W takich ludzkich zbiorowościach i wspólnotach działają liderzy.
Nie trzeba więc dalej przekonywać, że lider społeczny to nie to samo co przywódca polityczny.
[…] temat lidera społecznego uważam za wciąż zasługujący na uwagę badaczy, a to z powodu dynamicznych przemian rzeczywistości społeczno-politycznej. Zmieniają się również normy prawne, w których analitycy szukają oparcia dla systematyki.
[…] Autorzy poszczególnych artykułów to głównie naukowcy, ale także praktycy: menadżerowie, samorządowcy i oczywiście liderzy społeczni. Z pewnością ich bogate doświadczenia w działalności publicznej i na rynku pracy wzmacniają walory tych tekstów. Powstały one w pewnej mierze poprzez obserwowanie, uczestniczenie, inicjowanie działań o charakterze społecznym. Autorzy występują więc tutaj w wielu rolach. Badania nad współczesnym liderem społecznym, jak rzadko który temat, wymagają właśnie takiego bezpośredniego zaangażowania i połączenia różnych płaszczyzn aktywności. Wśród twórców tekstów mamy też zróżnicowanie w doświadczeniu naukowym (od profesora po licencjata), przestrzennym (reprezentowanych jest tu ponad dwadzieścia uczelni z kilkunastu ośrodków akademickich) i wiekowym. Dzięki temu udało się stworzyć urozmaicony obraz, który zawiera elementy deskrypcji i eksplanacji. Zresztą dokładna analiza tekstów z pewnością przekona o istnieniu bardzo wielu zbieżnych elementów konstrukcji, metodologii, źródeł oraz ustaleń tych dwudziestu pięciu tekstów. Przygotowując książkę do wydania starałem się, aby była ona komplementarna i symetryczna. Aby odzwierciedlała interdyscyplinarny charakter tytułowej problematyki, aby służyła naukowcom, studentom i praktykom.
Praca nad tą monografią jest jednym z kilku przedsięwzięć związanych z tytułowym zagadnieniem, które zostały podjęte na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie w bieżącym roku akademickim. W styczniu 2013 r. w Uczelni, z inicjatywy Instytutu Politologii, odbyło się uroczyste wręczenie tytułu Doktora Honoris Causa Jerzemu Owsiakowi. Trwają też prace nad uruchomieniem międzyobszarowego kierunku studiów ,,Lider społeczny’’. Jednocześnie Katedra Samorządu Terytorialnego i Wspólnot Lokalnych organizuje konferencję naukową w dniach 6-7 czerwca br. pod hasłem ,,Lider społeczny w XXI wieku. Wymiar lokalny i krajowy’’. Obok Autorów niniejszych tekstów będą w niej uczestniczyli również inni naukowcy i praktycy prezentujący swoje ustalenia oraz doświadczenia.
Każda z powyższych inicjatyw była wyzwaniem, wielu towarzyszyły dylematy. Angażując się rok temu w te działania nie przypuszczałem, że uruchomiony zostanie synergiczny zespół zdarzeń, zjawisk i ludzi. Dziękuję więc wszystkim, którzy wsparli w różnej formie program poświęcony liderowi społecznemu w XXI wieku. To Jemu dedykuję tę książkę. Mam tu na myśli każdego, kto w życiu zrobił coś dobrego i bezinteresownego dla innych, niekoniecznie najbliższych sobie ludzi. Drogi Czytelniku, życzę Ci, abyś odnalazł tu cząstkę swojego publicznego zaangażowania, swojego człowieczeństwa.

wróć do książek